با بررسی  گذارهای اتفاق افتاده شاید بتوان به پنج نوع گذار اشاره کرد:یک-گذار از طریق فروپاشی درونی (مانند شوروی)؛ دو- گذار از طریق معامله در بالا: در این گذار نیروهای میانه رو درون قدرت نقش آفرین اصلی هستند. هانتینگتون معتقد است بیشترین گذارها در موج سوم دموکراسی (16 مورد از 35 مورد) از این طریق صورت گرفته است(نمونه های شیلی و اسپانیا و مج...

 «تحول‌خواهی» هم آگاهی‌بخشی انجام می‌دهد، هم بر تقویت جامعه مدنی و تشکل‌یابی و تقویت نهادهای مدنی اعم از سیاسی و طبقاتی و جنسیتی و قومیتی و ... پا می‌فشرد و هم در حکومت اقتدارگرای ولایت مطلقه فقیه به اصلاحات با دو هدف تسهیل در تأمین رفاه نسبی برای مردم و فضای نسبی برای فعالان سیاسی و مدنی می‌اندیشد. ...

 از انقلابی‌گری تا اصلاح‌طلبی ...